www.kardiosportgdansk.pl » Nadciśnienie tętnicze w ciąży

Nadciśnienie tętnicze w ciąży

Ciąża to szczególny okres w życiu kobiety. O tym jak dbać o zdrowie w tym czasie można przeczytać na niezliczonych forach i portalach dla przyszłych mam. Ponieważ informacje tam zawarte nie zawsze są aktualne i zgodne z najnowszą wiedzą medyczną, poniżej opisujemy jeden z bardzo ważnych, aczkolwiek często zapominanych problemów – nadciśnienie tętnicze w ciąży.

Zwykło się traktować nadciśnienie tętnicze jako chorobę osób starszych, lub co najmniej w wieku średnim. Jaki więc może mieć ono związek z ciążą? Czy każda przyszła matka powinna badać sobie ciśnienie tętnicze? No i kiedy udać się do lekarza?

Zacznijmy jednak od początku.

Czym różni się nadciśnienie w ciąży od nadciśnienia ciążowego?

Generalnie możemy mieć do czynienia z dwiema sytuacjami:

Nadciśnienie tętnicze występujące przed ciążą
Nadciśnienie tętnicze wywołane ciążą

O pierwszym mówimy, jeżeli rozpoznane zostanie postawione przed ciążą lub do jej 20 tygodnia. Jest to „zwykłe” nadciśnienie. Nie jest ono wywołane ciążą, a fakt że czasami pacjentki nie wiedziały o swojej chorobie wcześniej nie ma tu znaczenia. Znaczenie ma natomiast to czy były wcześniej leczone i jakimi lekami, bo część z nich może być szkodliwa dla dziecka, ale tym za chwilę.

W drugim przypadku u ciężarnej niechorującej na nadciśnienie dochodzi do wzrostu wartości RR po 20 tygodniu ciąży. Nadciśnienie wywołane ciążą mija do 12 tygodnia po porodzie.

W obydwu przypadkach o rozpoznaniu nadciśnienia mówimy wtedy jeżeli wartości RR przekraczają 139/89 mmHg (więcej na temat rozpoznawania nadciśnienia znajdziecie w oddzielnym artykule na ten temat).

Jakie są przyczyny nadciśnienia wywołanego ciążą?

Przyczyny tej choroby nie są do końca poznane. Wymienia się kilka czynników, które predysponują do jego rozwoju. Są to:

Czynniki genetyczne. Większe ryzyko odnotowano u kobiet, których matki również cierpiały na nadciśnienie wywołane ciążą. Wśród genów powiązanych z tym schorzeniem wymienia się geny M235T – odpowiedzialny za angiotensynę, geny syntazy tlenku azotu(C786T, T894G) i wiele innych.
Niedostatki wapnia, magnezu i witaminy D w diecie
Otyłość
Pierwsza ciążą(zwłaszcza w młodym wieku)
Współwystępowanie innych schorzeń takich jak choroby nerek, toczeń układowy, zespół antyfosfolipidowy, infekcje układu moczowego w ciąży, choroby serca u ciężarnej.

Nie udowodniono natomiast by suplementacja minerałów i witamin zmniejszała ryzyko rozwoju nadciśnienia indukowanego ciążą.

Czy w ciąży powinno mierzyć się ciśnienie tętnicze? A jeżeli tak to jak często?

Pomiar ciśnienia powinien być wykonany podczas każdej wizyty ginekologicznej, także u ciężarnych, które nie chorowały wcześniej na nadciśnienie. Jeżeli nadciśnienie zostanie już rozpoznane, to pomiarów należy dokonywać codziennie. Zalecane jest też w takim przypadku „częste wykonywanie ABPM” czyli „Holtera ciśnieniowego”. Zalecenia nie definiują pojęcia „częste”, ale zazwyczaj przyjmuje się wykonywanie ABPM co 3 tygodnie.

Jakie jeszcze badania powinno się wykonywać u ciężarnej z nadciśnieniem tętniczym?

Oprócz badań zalecanych przez ginekologa celem oceny płodu i przebiegu ciąży zalecane są badania laboratoryjne, mające na celu szybkie ujawnienie powikłań nadciśnienia tętniczego mogących zagrażać zarówno dziecku jak i matce. Badania te to:

Ocena białkomoczu
Ocena funkcji nerek - Kreatynina i GFR
Ocena funkcji wątroby – ALAT i ASPAT

Jakie mogą być powikłania nadciśnienia w ciąży?

Jeżeli ciśnienie tętnicze jest prawidłowo kontrolowane może nie być żadnych powikłań. Niestety czasami dojść może do stanów takich jak stan przedrzucawkowy (preeclampsja) czy rzucawki(eklampsja). To poważny stan charakteryzujący się zaburzeniami funkcji układu nerwowego, drgawkami, zaburzeniami świadomości. Powiązanym z nadciśnieniem ciężarnych i preeclampsją stanem jest też zespół HELLP. W jego przebiegu dochodzi do uszkodzenia wątroby i zaburzeń krzepnięcia. To z kolei może doprowadzić do krwawienia w obrębie centralnego układu nerwowego. Nadciśnienie może też być przyczyną wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu(IUGR).

Jak leczyć nadciśnienie w ciąży?

Przede wszystkim nie robić tego na własną rękę. Ponieważ jest to choroba mogąca prowadzić do poronienia lub nawet śmierci ciężarnej, konieczne jest staranne prowadzenie ciąży przez ginekologa mającego doświadczenie w tym zakresie. Czasami konieczna jest konsultacja kardiologiczna lub hipertensjologiczna. Wiele leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia jest w ciąży przeciwwskazanych lub wręcz szkodliwych. Natomiast pośród tych które są zalecane, niektóre mogą być stosowane tylko w określonym etapie ciąży. Lepiej wiec zostawić ich dobór specjaliście. Odrębnym problemem jest to, że wiele leków trzeba sprowadzać do Polski z zagranicy. Na szczęście dostępna w naszym kraju Metyldopa (Dopegyt) sprawdza się całkiem dobrze w bardzo wielu przypadkach.

A czy oprócz łykania tabletek można zrobić coś jeszcze?

Oczywiście! W każdym przypadku należy rozpocząć leczenie niefarmakologiczne. Czasami jest ono wystarczające i nie trzeba włączać leków. Do zalecanych metod niefarmakologicznych należą:

Absolutny zakaz spożywania alkoholu i palenia tytoniu (tak, tak zdarzają się niestety ciężarne którym trzeba to przypominać)
Ograniczenie aktywności fizycznej
UWAGA Nie zaleca się ograniczania soli u ciężarnych z nadciśnieniem tętniczym, gdyż może to być szkodliwe dla płodu.

Leczenie farmakologiczne rozpoczyna się jeżeli

wartości RR > 150/95 mmHg – w nadciśnieniu tętniczym rozpoznanym przed ciążą, niepowikłanym i bezobjawowym
wartości RR > 140/90 – w nadciśnieniu rozpoznanym przed ciążą jeżeli jest objawowe lub powikłane oraz w nadciśnieniu tętniczym indukowanym ciążą.

Wartości takie zawarte są w wytycznych PTNT z 2015 roku, ale wśród hipertensjologów zajmujących się tym problemem można spotkać też opinie aby leczenie rozpoczynać nieco wcześniej, przy niższych wartościach RR.

Jeżeli planuję ciążę a leczę się na nadciśnienie czy muszę zmienić leki? Co jeżeli ciążą nie była planowana a przyjmuję leki na nadciśnienie?

Wszystko zależy od tego jakie leki były stosowane. Absolutnie przeciwwskazane w ciąży są leki z grupy inhibitorów konwertazy (ACEI), sartany(ARB), inhibitory reniny, antagoniści aldosteronu(np. spironol) i diltiazem. Leki te mają udowodnione działanie teratogenne czyli uszkadzające płód. Nie zaleca się też stosowania leków moczopędnych, gdyż mogą powodować małowodzie.

Generalnie u kobiet w wieku reprodukcyjnym (niezależnie czy planują ciążę czy nie) nie powinno stosować się leków teratogennych. Jeśli jest to jednak konieczne z różnych względów medycznych trzeba pamiętać o skutecznej antykoncepcji. Jeżeli podczas stosowania takich leków hipotensyjnych przytrafi się nieplanowana ciąża leczenie trzeba niezwłocznie zmienić!

Czy w nadciśnieniu w ciąży stosuje się jeszcze jakieś leki?

Tak zalecane jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego(aspiryny) w małych dawkach (75-15 mg) od 12 tygodnia ciąży do po porodu. Zapobiega to wystąpieniu stanu przedrzucawkowego.

Jeżeli powyższe informacje nie zaspokoiły Twojego głodu wiedzy, lub jesteś młodą kobietą spodziewającą się dziecka i nie chcesz czekać na wizytę hipertensjologiczną lub Holtera ciśnieniowego na NFZ, zapraszam na konsultację do naszego gabinetu. Kobiety w ciąży przyjmujemy oczywiście poza kolejnością zarówno na wizyty jak i badania diagnostyczne.